17 ნოემბერი !
ამ დღეს დაიბადა ჩვენი გიგანტი, უუზარმაზარი, ბუმბერაზი პოეტი- გალაკტიონი!
ალბათ, ერთ-ერთი უდიდესი ბედნიერება ქართველობის და ქართული ენის ცოდნისა ისაა, რომ შეგიძლია ეზიარო იმ საოცრებას, რასაც გალაკტიონის შემოქმედება ჰქვია. ხოლო უარყოფითი რამ, რაც დიდ პოეზიას შეიძლება ჰქონდეს, არის ის, რომ მისი თარგმნა (ხშირ შემთხვევაში) შეუძლებელია. ამ მხრივ, სამწუხაროდ, გალაკტიონის ლექსებიც "დაგვეჩაგრა". შეუძლებელია გალაკტიონის პოეზია თარგმნო სხვა ენაზე ისე, რომ მთლიანად შეინარჩუნო ის საოცარი ჟღერადობა, მუსიკა, რიტმიკა და განცდები, რაც მის ლექსებშია. რაღაც დიდი მაინც იკარგება თარგმნისას და ყველაზე მეტად ამის გამო მწყდება გული... რა პოეტი გვყავს! როგორი გენიაა, როგორი დიდია მისი შემოქმედება (!) და ამ ყველაფრის გაგება მხოლოდ ქართველებს შეგვიძლია. ეს არის ერთდროულად უდიდესი ბედნიერებაც და მწუხარებაც, რადგან ქართველებს შეგვიძლია ამ საოცრებას ვეზიაროთ, უცხოელი, ქართული ენის არმცოდნე კი ამას ვერასდროს ეზიარება, ვერასდროს გაიგებს. გალაკტიონი ჩვენი პოეტია, მხოლოდ ჩვენ შეგვიძლია გავიგოთ, შევიგრძნოთ მისი ლექსთა წყობის საოცრება და ენერგეტიკა.მხოლოდ ჩვენ შეგვიძლია ამ ყველაფრით აღფრთოვანება და ამაღლება... ამიტომ, დააფასეთ! გიყვარდეთ ! და იბედნიერეთ! ! !
პ.ს. საბედნიეროდ, მე ბავშვობიდან და გალაკტიონის შემოქმედებიდან მოვდივარ. მადლობა დედას, რომელმაც პირველად მაზიარა გალაკტიონის შემოქმედებას ბავშვობაში და მადლობა გალას, რომ ის და მისი პოეზია ჩემი მეგზური გახდა, ჩემი "სულიერების აღმზრდელი". ხო... ბავშვობიდან და გალაკტიონის შემოქმდებიდან მოვდივარ... და უჰ...უჰ... როგორი ბედნიერებაა ყოველივე ეს!
"მოხდება ხოლმე, ცა მიზიდავს
განუსაზღვრელი,
ვარსკვლავთა შორის, სხივთა ტბაში
არა მყავს ტოლი.
ვბრძანებ: ტყის შქერში გაჩუმდება
ნიავი ნელი.
ვიტყვი და თრთოლვად გადიქცევა
ვერხვის ფოთოლი.
მზე ჩემთვის ბრწყინავს და მეფე ვარ
ყოვლისმოქმედი,
არე-მიდამო ნეტარების
ცრემლით ივლება,
ჩემს ხელში არის მაშინ ჩემი
მძვინვარე ბედი,
ქვეყნად ყოველი არსის სული
მემორჩილება.
ეს მაშინ არის, როცა აზრი
მიჰქრის შორს, შორს, შორს
და ლტოლვა გულში დაგუბული
ეძლევა შვებას,
ირგვლივ ვერ ვხედავ ჩემს თანაბარს
და ვისმეს ჩემს სწორს,
რომ ამგვარადვე ეძლეოდეს
ტკბილ-ნეტარებას.
ვხედავ, მიფრინავს იქ, სადღაცა
ნისლი უსახო,
ვგრძნობ, რომ მის ტალღას, ერთხელ ჩემს მძლევს,
გააპობს მკერდი,
ო, უძლეველო დიდო წამო
შემოქმედების,
ეხლა ყველაფერს... ყველაფერს ვქმნი
ახალი ღმერთი!"
"ხომალდს მიჰყვება თოვლის მადონა
და ყვავილები გიიადონა.
შენთვის გაეკრა ჯვარზე იესო,
სულო, ჭაობზე უნოტიესო.
იდუმალია ჩვენი სერობა
და ღამეების ალმაცერობა,
რომ ოცნებები ცეცხლით გალესო,
სულო, იმ ცეცხლზე უმხურვალესო.
დღეთა სინაზესედება კორძი...
ესე არს სისხლი, ესე არს ხორცი
და იდუმალი ლოცვა ბაგისა,
სულო, ლაჟვარდზე უსპეტაკესო.
ვარსკვლავი იგი - ფიქრთა საგანი -
ერთი უმრავლეს ვარსკვლავთაგანი,
აელვარდება ცაზე ოდესმე,
სულო, დემონზე უბოროტესო!"
"....
სიმკაცრით შეხედავს საშვენი
თვალები შეკრული კამარის:
ჯვარ ეცვი თუ გინდა! საშველი
არ არის! არ არის! არ არის!
დაჰქრიან უდაბნოს ქარები,
მტანჯავენ, და ვიცი,გახსოვარ!
სამ,რეკლოს ანგრევენ ზარები...
წმინდაო, წმინდაო მაცხოვარ!
გრიგალთა სადაურ შებერვას
მისდევენ ფოთლების შვავები...
თებერვალს უხმობენ, თებერვალს,
სამრეკლოს ზარიდან ყვავები!
და ვიცი...ღელვაა საგანი
როდესაც ღამეა უკუნი,
და ჩემი მდუმარე საკანი,
და ცეცხლის მფარველი გუგუნი.
ერთგვარად მიიტანს ამ სახის
ლოცვისთვის ზმანებამტკივანი:
გაზელებს _ მგოსანი სასახლის,
ხელთათმანს _ სასახლის მდივანი."
"სურნელება ძველისძველი
ექსოვება ნიავებს,
პოეზიის ლაჟვარდ ცრემლით
სველი დაფნის ფოთოლი.
და ოცნება მოგონებას
იით მოაიავებს,
როს მეომარს შუბლს უმშვენებს
ნელი დაფნის ფოთოლი.
ნილოსის გველს უარესი,
მისი შხამის იავებს,
უფრო მძაფრად დაწურული
მწველი დაფნის ფოთოლი.
და ხანჯალით ხშირად ფარულ
მიზანს ულოლიავებს,
ოდეს ხედავს პოეზიას
ნელი დაფნის ფოთოლი."
"ცეკვაში თითქო ფრთებია
შენი ხელების მტევნები;
მე თვალს გადევნებ,
მე მხოლოდ ოცნებით დაგედევნები…
ახალგაზრდობა შენს ირგვლივ
ფერად ფერხულში ჩაება,
შენთვის უცხოა დარდი და
გულგამყინველი ვაება.
ახალგაზრდობას შენს ირგვლივ
საამური აქვს მსვლელობა,
(სადღაც კი თვალებს აცეცებს
გულგამყინველი მკვლელობა).
ახალგაზრდობას, რომელმაც
შენ აღტაცება დაგარქვა,
არ განუცდია, რა არის
გულგამყინველი დაკარგვა.
და ფრთები, მხოლოდ ფრთებია
შენი ხელების მტევნები,
ეგ სიხარული, ეგ ღიმი,
ეგ ბაღი, ეგ შადრევნები.
სხვისთვის კი ბედმა არც ვარდი,
არც გაღვიძება ინება,
გიცქეტ და გულნაღვლიანად
წარსულზე გამეცინება,
რად ვერ ისწავლეს ღიმილი
და თავისთავის დანდობა,
საკუთარ ხელით რად მოჰკლეს
თავისი ახალგაზრდობა?
გიცქერ და ვფიქრობ, მზიანო,
გიცქერ და გულით ვევნები –
რომ ფრთები, მხოლოდ ფრთებია,
შენი ხელების მტევნები."
"გასწიე! ღამე ეშვება ზეწრად,
მწარედ შრიალებს ტყეთა კალთები,
მახლობელ დემონს იგრძნობ უეცრად
და შიშის ჩრდილით აკანკალდები.
იარე! გაჰყევ გზას შორით შორისს,
მაისთა ცეცხლი შენ არ გაოსებს,
მწუხარებათა ულევთა შორის
ისევე ხედავ ახალ ქაოსებს.
გაახელ თვალებს - იქნება გვიან,
დახუჭავ, მაინც ცა არ ენთება...
იარე, კაცი შენ აღარ გქვიან,
შენთვის არასდროს არ გათენდება.
რა უყავ შენს სულს, ოდესმე კეთილს,
ქვეყნად რომ სურდა ცეცხლის მოდება?
ეხლა იმავ სულს დაღლილს, დაფლეთილს,
დახედავ და არ შეგეცოდება.
იკივლებ მაშინ, მაგრამ არსიდან
არ გიპასუხებს უდაბურება,
იარე! გზები უშინაარსო
ისევ ბურუსით დაიბურება."
"...
ჰე, გაიღვიძე, ქარო ძლიერო,
გამოაღვიძე მიდამო მკვდარი,
გასწი, უამბე ადამიანებს -
ჩემი ოცნება მიუსაფარი;
და თუ მათ შორის აღმოჩნდა ერთი
უუშორესი თანამგრძნობელი,
ისიც დიდია მისთვის, ვისთვისაც
ზღვა-უდაბნოა მთელი სოფელი.
ჰე, გაიღვიძეთ, ტყისა ფოთლებო
და თუ ოდესმე დაღონებული
მოვიდეს აქ ის, ვისაც ვაებით
ჩემმა სიმღერამ დასწყვიტა გული,
უთხარით, რომ მას დიდხანს ველოდი,
დიდხანს ველოდი ყმაწვილურ ჟინით,
და ცივ სამარეს ამოვეფარე
ამ მოლოდინით!"
"როს დამვარდება ხელით სადავე,
გაქრება სული და სისადავე;
როს იმ ყვავილებს ცრემლებს ვათოვებ,
გთხოვ: სასიკვდილოდ ნუ მიმატოვებ.
როს გამიმეტებს ჩემი დიდება
და საქართველოს გაბედითება,
როს წაერთმევა სუნთქვა იმედებს,
გთხოვ: შენი ხელი ნუ გამიმეტებს."
"ოჰ! ეს ფოთლები, ფენილი ქარით,
ეს მწუხარე და ნაზი ზმანება,
ეს ყვავილები, ეს ცა, მითხარით,
არავის თქვენგანს არ ენანება?
ჰაერი ოხრავს ფოთლების ფენით
ღონემილეულ მზის დაღალვაში
და ბილიკებზე წყნარი მოწყენით
დაბინდულ წყვილად მიდის ქალ-ვაჟი.
ცხოვრობდა ვინმე... გულში ფარული
უთრთოდა ციურ შუქთა კამარა:
ამქვეყნად სურდა მას სიყვარული,
მაგრამ ვერავინ ვერ შეიყვარა!
იყო მეორე: დასწვეს, დასდაგეს
ვნებებმა მისი მხურვალე გული.
როდესაც ვარდთა სისხლიან ბაგეს
ეწაფებოდა თვალდახუჭული.
ამ დღეებს მისდევს ჩუმი განდობა,
ფერფლდება თვალთა ბანოვანება
და ასე მჭკნარი ახალგაზრდობა
ნუთუ არავის არ ენანება?
ჰაერში ოხრავს ფოთოლთა ჩრდილი,
სწუხს ლაჟვარდების მსუბუქი ქაფი
და შემოდგომის გზებზე დაღლილი
მიდიან - გრეი და ზეინაბი. "
"სიცოცხლით სავსეს, ოცნებაში მყოფს,
ის თავისთავად შემომეპარა,
მე განთიადის სხივებს ველოდი,
მზეს კი ღრუბელი გადაეფარა.
მე მსურდა გრძნობით დავწაფებოდი
სიცოცხლის წყაროს, ტრფობით აღბეჭდილს...
ახ... არ ვიცოდი, თუ საწამლავი
ნორჩ კუკურშივე ჩაჰკლავდა ყვავილს!
როცა სიცოცხლე ძალას მაძლევდა
და სამოქმედოდ მიწვევდა მარად,
რას ვიფიქრებდი, თუ მოგონებაც
გადმექცეოდა ტანჯვად და შხამად?
ნაზ ქსელში გაბმულს, ოცნებაში მყოფს,
ის თავისთავად შემომეპარა,
დაჰქროლა რისხვით ქარმა სასტიკმა
და გაზაფხული თვალს მიეფარა."
"რომ მომცა ფრთები, ავფრინდებოდი,
გადავცდებოდი მე ბედის საზღვარს -
თავისუფლებას მივანიჭებდი
ფიქრთა ღელვას და გრძნობათ ნიაღვარს...
ზღვის ქარიშხალთან მძვინვარე ტალღებს
შევებმებოდი თვალდახუჭული,
რომ მომესმინა, თუ როგორ ისმის
საშინელ ხმაში მშვიდი ჩურჩული.
მწვანე მანტიით შემოსუდრულ მთებს,
სად დუმილს აფრთხობს ზეფირის ფრენა,
მივაშურებდი მე ბრძოლის შემდეგ,
დაღალულ სულს რომ იქ მოესვენა.
შუადღის სიცხით - მუხების ჩრდილქვეშ
გამიტაცებდა ოცნებათ ზოლი
და მოვისმენდი, თუ ჩუმად როგორ
ესაუბრება ფოთოლს ფოთოლი."
"მზიან ქარად იქცა ცქერა,
ქარის ბგერა იქცა ქნარად -
წყნარად, წყნარად, მწამს და მჯერა,
ბედისწერა გვიხსნის მარად.
..."
და ასე შემდეგ, და ასე შემდეგ... უსასრულოდ... ბევრია, ბევრი ასეთი საოცრება გალას პოეზიაში!
"მიდიხარ... შენს ბედს ბევრი ინატრებს,
მშვენიერს, ბედი სხვა არსად არის,
შენ სივრცეებმა დაგიბინადრეს -
შენ უკვდავების ხარ ბინადარი."
No comments:
Post a Comment